Programma Stedelijke ontwikkeling

Uitvoeringsagenda Stadsontwikkeling
In 2025 is er verder gebouwd aan een professionele en efficiënte eenheid Stedelijke Ontwikkeling. De activiteiten die voortvloeien uit de opgaven zijn ondergebracht in diverse projecten en ontwikkelingen, hieronder beschreven.

Binnenstad
Een binnenstad die verbindt en verrast. Een sterke binnenstad realiseren gaat over het compacter maken van het kernwinkelgebied, het vergroten van de aantrekkelijkheid van het centrum, hoogstedelijk wonen en het versterken van het water en groen. In 2018 is door verschillende partijen uit de stad samen een Koers voor de Binnenstad opgesteld. Een koers, waarbij gekozen is om te investeren in onze binnenstad, te kiezen voor de centrumfunctie van Almelo in Noordwest Twente, te kiezen voor een nieuwe kaart voor de binnenstad met gebiedsprofielen die elk hun eigen kracht en karakter hebben en dit samen te doen met de ondernemers, vastgoedeigenaren, investeerders en inwoners. Afgelopen jaar zijn weer belangrijke stappen gezet om uitvoering te geven aan de koers.

Stadskade
In 2024 heeft het college de uitgangspunten en de vervolgopdracht voor de Stadskade vastgesteld, waardoor de volgende fase kan worden ingegaan: het opstellen van een stedenbouwkundig programma van eisen, het uitvoeren van haalbaarheidsstudies en het ontwikkelen van een stedenbouwkundig plan. In september 2024 heeft de gemeenteraad ingestemd met de volgende fase en hiervoor een voorbereidingskrediet toegekend. Daarnaast heeft de gemeenteraad de motie ‘het Vlaggenschip van Almelo’ aangenomen. Een stedenbouwkundig bureau is geselecteerd om, in samenwerking met het projectteam, het stedenbouwkundig plan op te stellen.

Fietsparkeren in de binnenstad
De gemeenteraad heeft in november 2024 ruim 1 miljoen euro beschikbaar gesteld voor een pilot van twee jaar om fietsparkeren in de binnenstad te verbeteren. Deze investering maakt veilig fietsparkeren mogelijk en wordt gecombineerd met aanpassingen in de openbare ruimte, betere communicatie over fietsparkeermogelijkheden en intensievere handhaving. Deze maatregelen moeten het gebruik van de fiets stimuleren en bijdragen aan een gebruiksvriendelijke en duurzame aanpak van fietsparkeren.

Stimuleringsfonds en vastgoedregisseur
Het netto percentage leegstaande panden binnen het werkingsgebied van de leegstandsverordening lag in 2024 tussen de 10% en 12%, een lichte stijging ten opzichte van 2023. Dit benadrukt de noodzaak van maatregelen en samenwerking om verdere leegstand tegen te gaan en herbestemming te stimuleren. Hiervoor is een vastgoedregisseur binnenstad actief. Hij speelt een centrale rol in de communicatie met vastgoedeigenaren over leegstaande panden. Dit omvat gesprekken over de leegstandsproblematiek, mogelijke tijdelijke invullingen, transformatieopties en beschikbare subsidieregelingen zoals het Stimuleringsfonds. Binnen het Stimuleringsfonds zijn de gevelsubsidie, het transformatiefonds, de vestigingssubsidie, de verplaatsingssubsidie en de startsubsidie samengebracht. In 2024 sluit de besteding (voorlopige toekenningen) van het Stimuleringsfonds aan bij de geplande jaarlijkse verdeling van het totale budget wat de populariteit en het belang van het fonds benadrukt.

Groot Gravenkwartier
Drie panden hebben een Startbouwimpuls ontvangen vanuit het Rijk om de transformatie van winkelpanden naar woningen mogelijk te maken. Twee panden zijn eind 2024 gestart met de bouw. Het derde pand volgt in 2025. Daarnaast is één winkelpand getransformeerd naar woningen en is eind 2024 de subsidie Impulsaanpak Winkelgebieden toegekend voor de realisatie van woningbouw op een drietal locaties binnen het Groot Gravenkwartier, de herinrichting van de Hagengracht en een nieuwe voorgevel voor het Hofkeshuis. Momenteel wordt er nog met diverse eigenaren gesproken over transformatie dan wel opknappen van panden.
De herinrichting van de Grotestraat Noord en Kerkstraat is gestart in 2024. Door de onverwachte hoeveelheid werkzaamheden van de nutsbedrijven en later diverse archeologische vondsten heeft het project enige vertraging opgelopen. Oplevering wordt in april 2025 verwacht.

Visie openbare ruimte binnenstad
Nu de openbare ruimte in de Grotestraat Noord is heringericht wenst het college ook de kwaliteit van rest van de openbare ruimte in de binnenstad op te waarderen en (beter) aan te laten sluiten bij het beoogde gebruik en de sferen van de kwartieren. Hiervoor is het noodzakelijk om een visie op te laten stellen, waarmee de Koers wordt doorontwikkeld, specifiek voor de openbare ruimte. Deze visie moet draagvlak hebben bij de ondernemers, de bewoners, de vastgoedeigenaren en de gebruikers van het gebied. De visie gaat een stevige basis vormen voor de herinrichtingsontwerpen voor de kwartieren in de binnenstad voor de komende 10 tot 15 jaar. De uitgangspunten waaraan deze visie moet voldoen zijn in oktober 2024 vastgesteld door het college. In 2025 wordt de visie gemaakt door een extern bureau, samen met de diverse interne en externe stakeholders in de stad.

Binnenstadsmanagement
In september 2024 heeft het college besloten over het zogenaamde gastvrij parkeren, waarbij de bezoeker aan de binnenstad 2 uur gratis kan parkeren op donderdag, vrijdag en zaterdag in de parkeergarages in de binnenstad (P1, P2, P3, P9 en P14). De maatregel is ingegaan op 3 oktober 2024 en zal maximaal tot eind 2026 duren. De geluiden vanuit de bezoeker aan de stad zijn positief. De communicatie en marketing is verzorgd door winkeliersvereniging Centrum Almelo Aktief (CAA) waarbij het gastvrij parkeren breed in de regio moest worden weggezet en waarbij aangesloten diende te worden bij de nieuwe citymarketing van de stad. Vanuit het totale budget van 1,2 miljoen euro is hiervoor jaarlijks 30.000 euro beschikbaar. De samenwerking in de binnenstad is in 2024 verder versterkt. De binnenstadmanager (die door de gemeente en CAA wordt betaald) heeft zich actief ingezet voor samenwerking tussen verschillende partijen en inmiddels is er een structureel overleg met Almelo Events, Sportbedrijf en de gemeente. De ontwikkeling van het citymarketingconcept heeft ook bijgedragen aan nadere samenwerking en het concept is inmiddels geïntroduceerd. Uit onderzoek van Atlas (atlas voor gemeenten), het koopstromenonderzoek en de binnenstadspeiling blijkt dat de binnenstad ondanks dat er al veel gebeurd is, toch extra aandacht behoeft. De wens is om de binnenstad professioneler te organiseren, eind 2024 is hiervoor een opdracht geformuleerd en deze zal in 2025 ter besluitvorming aan het college worden voorgelegd.

Omgevingsplan Binnenstad
Om de wijziging van het omgevingsplan voor de Binnenstad voor te bereiden is een voorbereidingsbesluit genomen. Deze geldt t/m 27 juni 2025. Hiermee worden ongewenste ontwikkelingen voorkomen en kan met een omgevingsvergunning medewerking worden verleend aan ruimtelijke ontwikkelingen die passen binnen de Koers voor de Binnenstad (en de uitwerkingen daarvan). Er is een start gemaakt met de voorbereiding van de wijziging van het omgevingsplan en er  is een risicoanalyse opgesteld ten aanzien van het wegbestemmen van bepaalde bestemmingen. Voor de beleidsterreinen detailhandel en horeca worden nieuwe beleidsuitgangspunten geformuleerd. Daarnaast is het nog te prematuur om een volwaardig omgevingsplan op te stellen (landelijk verschijnsel), waardoor uitvoering wordt gegeven aan TAM-omgevingsplannen. Dit levert extra werkzaamheden op, aangezien deze omgezet dienen te worden naar volwaardige omgevingsplannen. Dit zijn redenen dat er nogmaals een voorbereidingsbesluit genomen zal moeten worden als het huidige voorbereidingsbesluit afloopt.

Almelo Centraal
In januari 2024 is de Ontwikkelvisie Almelo Centraal unaniem vastgesteld door de gemeenteraad. Hiermee is de basis gelegd voor het bouwen van 1.000 nieuwe woningen, hightech en cultuur rondom een vernieuwd station (kernwaarde Intens). Met daarbinnen een woning voor elke portemonnee (kernwaarde Divers). En dat in een gebied dat draait om stedelijk leven met het landschap om de hoek (kernwaarde Grenzeloos). Met deze visie kan Almelo de komende jaren sturen op de gewenste kwaliteit van de herontwikkeling van het Spoorzone-gebied. Ook is een uitvoeringsstrategie uitgewerkt met als doel om samen de ambities uit de ontwikkelvisie waar te maken. Na vaststelling van de visie, is de uitwerking per ontwikkelgebied (Westerdok, Achter de Molen en Kerkelanden) opgepakt. Ook is gestart met de uitwerking van een visie voor het Kanaalpark en een integrale studie naar de toekomstige Intercityknoop. Deze studies lopen door in 2025, wanneer ook de uitgewerkte plannen voor de ontwikkelgebieden worden opgeleverd. Er zijn circa 20 werkateliers en 3 participatiemomenten in Westerdok, Achter de Molen en Kerkelanden georganiseerd. In de ateliers zijn door het gemeentelijk team, met hulp van een stedenbouwkundig bureau, samen met ontwikkelaars, woningcorporaties, ondernemers, inwoners en maatschappelijke organisaties de plannen voor de ontwikkelgebieden verder uitgewerkt. Daarnaast zijn in het kader van de gebiedsontwikkeling verschillende panden in Westerdok en Achter de Molen aangekocht, waarvoor de gemeenteraad voorkeursrecht had gevestigd. En zijn in 2024 meerdere succesvolle subsidieaanvragen bij het Rijk gedaan. Zo is voor Westerdok 2,47 miljoen euro, voor Achter de Molen 1,08 miljoen euro en voor Kerkelanden 5,08 miljoen euro aan subsidie toegekend om daarmee de onrendabele aspecten van de gebiedsontwikkeling (deels) te dekken. Diverse subsidieaanvragen zijn ingediend in het kader van de Woningbouw Impuls (WBI) en Vokshuisvestingsfonds (VHF).

Herstructurering Nieuwstraatkwartier en Ossenkoppelerhoek
Voor de prioritaire gebieden is in 2023 een wijkscan opgesteld waarin de kansen voor een integrale herstructureringsaanpak per wijk in beeld zijn gebracht. Daarop voortbouwend wordt tezamen met de woningbouwcorporaties een ontwikkelingsstrategie opgesteld. Door het opstellen van een wijkscan hebben we meer inzicht in de situatie en (koppel)kansen per wijk, zodat we gericht een ontwikkelingsstrategie kunnen opstellen. Voor Nieuwstraatkwartier en Kerkelanden wordt dat in samenhang met de gebiedsontwikkeling van de Spoorzone (Almelo Centraal) opgesteld. Voor Ossenkoppelerhoek is een zelfstandige herstructureringsaanpak opgesteld.

Nieuwe woonlocaties en woningbouw op ontwikkellocaties
De gebiedsvisies Aalanderveld en Leemslagen zijn verder uitgewerkt. De concept gebiedsvisies zijn tijdens inloopavonden getoond en toegelicht. Op basis van ontvangen reacties zijn waar mogelijk aanpassingen doorgevoerd. De gebiedsvisie Aalanderveld is opgewerkt naar een eindversie. De uitwerking van de gebiedsvisie Leemslagen is vertraagd als gevolg van keuzes rond de inpassing van een verdeelstation van TenneT. De uitwerking van de twee gebiedsvisies voor de dorpen Aadorp en Bornerbroek is opgepakt. Aan de hand van twee participatieprocessen hebben informatieavonden met dorpsbewoners plaatsgevonden. De beide gebiedsvisies zijn zover gevorderd dat de besluitvorming kan worden voorbereid.  

XL Businesspark 2
In 2024 zijn het omgevingsplan (inclusief de MER) en het grondexploitatieplan voor bestuurlijke besluitvorming gereed gemaakt. Dat heeft geleid tot vaststelling van de plannen door het college op 17 december 2024 en het aanbieden van de plannen aan de raad voor vaststelling in de vergadering van 4 februari 2025. Gedurende het jaar is gewerkt aan het uitwerken van de onderliggende rapportages en de noodzakelijke voorbereidende bestuurlijke besluitvorming, zoals besluitvorming door college over de locatiekeuze, over de notitie reikwijdte en detailniveau (NRD) en over het participatieplan. Daarnaast is de MER voorgelegd aan de Commissie MER, is het ontwerpplan in het najaar ter inzage gelegd en is het participatietraject doorlopen. De resultaten van de advisering van de Commissie MER, de resultaten uit de inspraak en uit het participatietraject, zijn samen met de uitkomsten van de onderzoeken verwerkt in de eindrapporten.